Xây dựng đô thị bền vững

Bây giờ, khái niệm kiến trúc xanh (KTX), xây dựng đô thị xanh (ĐTX),xây dựng đô thị bền vững không còn xa lạ với giới KTS và cả những nhà quản lý về đô thị, kiến trúc. Khái niệm này thực ra chỉ là một khía cạnh của phát triển bền vững do Liên Hợp Quốc đề ra trong thập niên 80 của thế kỷ trước. Phát triển xây dựng đô thị bền vững là sự phát triển của hôm nay phải phù hợp với ngày mai, không được làm ảnh hưởng đến tương lai phát triển của nhân loại bởi sự sử dụng lãng phí nguồn tài nguyên và làm gia tăng ô nhiễm môi trường sống của con người. Phát triển bền vững càng có ý nghĩa khi mà thế giới loài người đã, đang và sẽ phải hứng chịu những thảm họa ngày càng khốc liệt do thiên nhiên gây ra bởi biến đổi khí hậu.
Nhà nước ta cũng đang tích cực xây dựng chính sách phát triển KTX và ĐTX. Các Hội nghề nghiệp mà tiên phong là Hội KTS Việt Nam đã và đang tích cực tuyên truyền KTX trong giới KTS và cộng đồng xã hội bằng những việc làm thiết thực như ra Tuyên ngôn KTX Việt Nam, Tiêu chí KTX và tổ chức trao Giải thưởng KTX… Nhiều KTS, đặc biệt là KTS trẻ, đang có nhiều cố gắng và dấn thân vào lĩnh vực này, như KTS Võ Trọng Nghĩa với một loạt tác phẩm kiến trúc sử dụng vật liệu tre, hay áp dụng nguyên lý về chiếu sáng, thông gió vào công trình kiến trúc một cách đầy sáng tạo… không chỉ tạo ra tính độc đáo của kiến trúc, cải thiện không gian sống, mà còn tiết kiệm năng lượng và kinh tế. Thế nhưng, khi nói đến một đô thị phát triển bền vững, một ĐTX không chỉ đơn giản là nói đến phép cộng các chỉ tiêu về mật độ xây dựng, về cây xanh, về những công trình KTX… bởi lẽ, đô thị là một sự tổng hòa phức tạp của kiến trúc quy hoạch, của đời sống và của môi trường sống. Một đô thị không thể phát triển bền vững khi nó đã không bền vững ngay từ lúc mới hình thành trên bản vẽ đó là quy hoạch. Một đô thị có hệ thống giao thông được kết nối chằng chịt với đủ các loại vành đai, nhưng lại rất thiếu phương tiện giao thông công cộng hiện đại sẽ không thể phát triển bền vững. Một đô thị mà luôn phải điều chỉnh quy hoạch, phát triển tùy tiện, không quản lý được dân số và người nhập cư, không có dự báo phát triển khoa học trong xây dựng nhà ở, trường học, bệnh viện, công viên, khu vui chơi giải trí phục vụ trẻ em, người già, không gian công cộng của cộng đồng… thì không thể phát triển bền vững. Một đô thị mà ở đó chính quyền yếu kém trong quản lý, người dân thiếu ý thức chấp hành pháp luật, môi trường sống bị ô nhiễm bởi chính con người gây ra, như sử dụng điện, nước sạch phung phí trong sinh hoạt, trong quảng cáo và cả rửa ô tô, xe máy… rác thải, phế thải thì vứt bừa bãi ra đường phố, xuống sông, hồ… sẽ không thể là đô thị phát triển bền vững. Còn rất nhiều điều phải bàn và nói đến cho một ĐTX, đô thị bền vững. Nó không to tát như chủ trương, chính sách và cũng không khó hiểu như những tính toán về năng lượng mặt trời, về hiệu ứng nhà kính, hiệu ứng bê tông trong đô thị… cũng như những thuật ngữ chuyên môn cao siêu mà các GS, TS hay rao giảng ở nơi này nơi kia, mà nó giản dị như con người cần không khí để thở, cần nước để uống vậy. Đó là hãy bắt đầu từ lối sống đô thị. Một lối sống có văn hóa và nhân văn. Ở đó, con người biết yêu thương, biết chăm chút ngôi nhà, căn hộ, không gian sống của mình cũng như biết bảo vệ giữ gìn không gian sống, môi trường sống của cộng đồng xung quanh, từ chuyện biết bỏ rác vào thùng, không phóng uế bừa bãi, không chặt phá cây xanh, không lấn chiếm vỉa hè, lòng đường, không gian công cộng, không xây dựng bừa bãi trái phép và không phép, không chen lấn, phóng nhanh vượt ẩu khi tham gia giao thông… Nếu tất cả đều bắt đầu được như vậy thì trên mảnh đất thân yêu này sẽ có nhiều KTX, ĐTX, đô thị bền vững và khi ấy cuộc sống sẽ tốt đẹp hơn, hạnh phúc hơn và bền vững hơn. Nhưng rất tiếc, những điều tưởng như giản dị ấy lại quá khó thực hiện ở ngày hôm nay?! KTS Phạm Thanh Tùng